Het is nog vroeg als ik mijn huis verlaat. De route naar school vertoont een ander straatbeeld als gewoonlijk. Het is te vroeg voor spelende kinderen. Tandenpoetsende bouwvakkers en rickshawpullers die de banden oppompen zijn degenen die me deze morgen aanstaren. Het is een kunst op zich om alle plassen en modderige gebieden in deze wijk van zand te vermijden. De regen van het afgelopen weekend (= vrijdag/zaterdag) heeft zijn sporen nagelaten. Om 7 uur kom ik op de universiteit aan, klaar om zoals elke zondag naar Centre for Rehabilitation of the Paralysed (CRP, www.crp-bangladesh.org) te gaan.

Het is een ruim half uur rijden met het busje en ik geniet altijd van het tochtje. Alhoewel, soms mopper ik inwendig op alle hobbels en kuilen in de wegen, alle auto's die inhalen als er geen ruimte voor is, en iedereen die toetert terwijl dat nergens voor nodig is. Ik vind het leuk om te zien hoe iedereen zich gereed maakt voor een nieuwe werkdag. Voor de één is dat de hele dag rijst oogsten, voor de ander de hele dag achter een mandje bananen zitten. Soms hard werken, zoals een rickshawpuller. Voor de ander gezellig met je buren voor je winkel zitten en thee drinken (en soms zelfs tv kijken!).Voor mij is het vier gemotiveerde leerlingen begeleiden tijdens hun stage in een ziekenhuis met voornamelijk patiënten met een dwarslaesie en/of doorligwonden. We mogen hen een helpende hand bieden in een weg naar stabilisatie, herstel en integratie in het leven met een levensveranderende beperking.

Wanneer ik mezelf in een categorie hardwerkend of nietin zou moeten delen zou ik voor het laatste gaan. Eerst zet ik mijn studenten aan't werk. Ze weten in welke zaal ze ingedeeld zijn en gaan ijverig aan de slag. Te ijverig naar mijn zin, want de vorige keer hebben we het erover gehad dat verpleegkundige rapportage van belang is. Nu gaan ze aan de slag zonder enige overdracht. Eén voor één loop ik ze langs op de zaal, probeer samen met hen een antwoord te vinden op hun vragen, hen te stimuleren om de theorie in de praktijk toe te passen en hen draag hen op een verpleegplan met drie diagnoses en interventies te maken.

Dan heb ik gelegenheid om bij de directeur van de verpleegkunde-opleiding langs te gaan. 'Wait one minute.' Na een kwartiertje komt ze opdagen. Dat valt mee. Ik ga met haar in gesprek over onze studenten. Ze is tevreden over ons werk op de afdeling. In CRP worden de meesten intern opgeleid. Maar ze heeft ook nog een vraagje voor mij. Of ik een uurtje les wil geven aan haar studenten op de dag dat ik hier ben. 'Ach ja, als't onderwerp niet te moeilijk is, waarom niet?' Dus volgende week mag ik met mijn MDL-ervaring les geven over ‘verpleegkundige interventies bij diarreepatiënten'. (Toen ze over de deflijsten hoorde was ze helemaal enthousiast....!)

Terug naar de afdeling. Er zijn ongeveer 80 patiënten in het ziekenhuis. En er lopen drie gediplomeerde verpleegkundigen rond! Verder zijn er een heleboel (ongeveer 12, exclusief de vier van onze universiteit) leerlingen rond. Bij de leerlingen is een groot verschil tussen alle jaargangen. Dat wordt aangegeven in de gekleurde band om de taille of op de schouders. Eerstejaars mogen allen patiënten draaien. Maar ik zie geen goede hantering van tiltechnieken, ze trékken 'gewoon' aan het lijf. Het wassen van de patiënt en voeden is aan de familie van patiënten. De grootste taak voor de verpleegkundigen is wondzorg. Ze zeggen dat geen van de patiënten decubitus (doorligwonden) oplopen in het ziekenhuis. Maar dat betwijfel ik. Voor de kenners; ik denk dat graad 1 en 2 wel ontwikkeld wordt, maar graad 3 en 4 niet. En dat vind ik best knap met de rampzalige matrassen en plastic zeiltjes die ze hebben. Toch zie ik wel grote wonden graad 3 en 4. Dat zijn allemaal patiënten die thuis weken- of maandenlang op bed gelegen hebben. Als je voor een lange tijd op drukplekken ligt gaat je huid stuk en kun je een grote wond ontwikkelen.

Terwijl wij naar de wondzorg keken merkte de verpleegkundige op: 'How is your teacher doing?' De ogen werden op mij gericht. Ik dacht dat niemand mijn bleek wordende gezicht op zou merken, maar helaas. Wat was ik blij dat ik net gegeten had! Anders was ik misschien wel onderuit gegaan. Kijken naar wonden is heel wat lastiger als zelf z'n wond verzorgen.

Verder lijkt het alsof de (leerling)verpleegkundigen veel in de teampost rondhangen en met elkaar kletsen. Ook zijn de leerlingen op de zaal hun studieboek aan het lezen. Het boek is in het Engels, maar ze begrijpen er maar weinig van. Ze kunnen amper met mij een conversatie hebben. Maar als je je boek letterlijk instudeer, kun je dat letterlijk op je examen schrijven zonder het te begrijpen. Dat is hun manier van leren.... En ik mag hun vragen beantwoorden, maar helaas weet ik niet alle details meer over de specifieke zorg voor de zwangere vrouw.

Na deze ‘drukke bezigheden' ga ik me als een echte Bengaal gedragen. En dat is rondhangen en kletsen. Dus ik ga even op bezoek bij een stagiaire uit Nederland die hier onderzoek doet. Het voelt raar om Nederlands te praten, maar ik vind het erg leuk om onze ervaringen te delen. 'Heb jij dat nu ook dat je in het Engels gaat denken en dromen?' 'En dat je moet zoeken naar de woorden?' Allemaal herkenbaar.