Elke zondag werk ik in het ziekenhuis om onze stagiaires te begeleiden. Ik begeleid niet alleen onze leerlingen, maar observeer tegelijkertijd het verpleegkundig proces en de houding van de verpleging. Vandaag vond ik eindelijk tijd om iets daarvan met jullie te delen:

Eén van de dingen die mijn opvalt, is dat de verpleegkundigen zo min mogelijk tijd doorbrengen met de patiënten. Er zijn in CRP veel patiënten met wonden. Wondzorg doen de verpleegkundigen liever wat sneller en minder hygiënisch dan volgens de voorschriften om infectie te voorkomen. Want, hoe sneller de wondzorg gedaan is, hoe meer tijd je in ‘Nursing station' door kunt brengen om met je collega's te kletsen!Het papierwerk is in hun ogen immers het échte werk. Onderzoek wees uit dat de Bengaalse verpleegkundigen minder dan 6% van hun tijd met patiënten doorbrengen.* De verpleegkundigen denken dat ze het druk hebben. Maar geloof mij: dat valt best mee hier. Het is maar net op welke taken je je als verpleegkundige concentreer. Veel patiënten liggen weken in dit ziekenhuis en hebben een dwarslaesie waardoor hun leven totaal veranderd. Verpleegkundige begeleiding bij al die veranderingen lijkt mij dus noodzakelijk. Maar het lijkt dat de verpleegkundigen zich maar op één ding focussen: medicatie en wondzorg. De familie neemt de taak op zich om de patiënt te wassen of hulp bij het eten te geven. Psychosociale zorg is minimaal.

Men werkt hier erg taakgericht. Er zijn speciale assistenten in het ziekenhuis om de hele dag door de 80 patiënten wisselligging te geven(verwacht niet dat ze dus een goede tiltechniek beheersen). Vorige week wilde een verpleegkundige een wond op de stuit verzorgen. De patiënt lag op zijn rug, dus moest eerst op zijn buik gedraaid worden. 'Geen nood,' zou je denken, 'want een verpleegkundige is geleerd hoe je iemand omdraait in bed.' Hier werkt dat echter anders. Aangezien er geen assistent in de buurt was om de patiënt te draaien had de verpleegkundige vijf minuten om met haar collega te kletsen terwijl ze wachtte op de assistent. (Er waren 12 patienten in de zaal zie veel liever een kletspraatje hadden.)Helaas nam mijn leerling geen initiatief om de patient in de juiste houding te brengen, dus toen heb ik hem maar opdracht gegeven de patiënt te draaien. En wat bleek? Verpleegkundigen zijn prima in staat om deze taak op zich te nemen! Ik leer het ook niet voor niks aan mijn eerstejaars leerlingen op de uni.

Achter deze houding van een verpleegkundige gaat het één en ander aan culturele invloeden vooraf. Want wat de verpleging eigenlijk vermijdt is de patiënt aanraken. Zeker iemand van het andere geslacht of een lagere sociaal-econimische status. Sowieso is alles wat het lichaam verlaat vies, inclusief het lichaam zelf. Als verpleegkundige vermijdt je dus dat contact....

Al met al een heleboel dingen die mij aan het denken zetten. Want wat is verplegen op de juiste manier? Ik kan niet mijn westerse visie projecteren op de zorg hier. Ik wil ook niet negatief zijn over de Bengaalse gezondheidszorg. (Sorry, deze blog is dat wel een beetje, maar ik probeer een juist beeld te scheppen. En dat gaat nu eenmaal door westerse ogen.) In juli ga ik elke donderdag naar een ander ziekenhuis waar ik ook zie dat het anders kan. Toch blijft het verplegen op z'n Bengaals. En dat is in sommige opzichten prima voor een Bengaal, echter niet voor een Hollander. Waarom is een interessante vraag.

*Why Bangladeshi nurses avoid ‘nursing': Social and structural factors on hospital wards in Bangladesh, Social Science & Medicine 64 (2007) 1166-1177.